Polis Teşkikatı’nın Kuruluş Günü
10 Nisan
İlk Polis Teşkikatı’nın Kuruluşu (10 Nisan 1845)
1845 tarihi, Türk Emniyet Teşkilatı açısından önemli bir noktadır. Çünkü bu
tarihe kadar zabıta olarak nitelenen teşkilat; 10 Nisan 1845 (12 Rebiü’l Evvel
1261)’den itibaren polis adı altında hayata geçmiş ve Emniyet Teşkilatının
kuruluş günü olarak kabul edilmiştir.
Yeniçerinin ortadan kaldırılmasından sonra, başkentte ve eyaletlerde zabıta
hizmetleri eskisiyle kıyaslanmayacak derecede gelişmesine rağmen; bu hizmetler
karışık ve ayrı ayrı kurumlara bağlı olarak yürütülmekteydi. Teşkilat ve yürütme
alanındaki bu karışıklığı ortadan kaldırmak amacıyla ilk defa 10 Nisan 1845’te
İstanbul’da ilk polis teşkilatı kurulmuş, görevleri de yine aynı tarihte
yayımlanan Polis Nizamnamesinde belirtilmiş ve bu durum yabancı elçiliklere de
bir yazı ile bildirilmiştir.
Bu nizamnamede polis teşkilatının kuruluş amacı, belde güvenliğini sağlamak
olarak belirtilmiştir.
Bu çalışmalara rağmen, karışıklık devam etmiş, İstanbul’da polis hizmeti;
Yeniçeri Ağası yerine geçen Serasker, İhtisap Ağası ve Polis adını taşıyan
teşkilatlar tarafından yürütülmüştür. Taşrada ise güvenlik hizmetleri,
Sipahilerden oluşan zaptiyelerle ve Asakir-i Mansure alaylarıyla yürütülmüştür.
POLİS
Polis terimi, kökeni Yunanca ve Latince olan bir kelimedir. Yunanca politika,
Latince politika kelimelerinden türemiştir. Eski Yunanlılar kendi şehir
devletlerine polis ismini vermişlerdir.
Polis kelimesi ıstılah! Olarak, kuruluşu bulunduğu yerde kamu düzen ve
güvenliğini koruyan, yasaların adil ve eşit bir şekilde uygulanmasını sağlayan
teşkilat, kolluk, zabıta, şehirde güvenliği sağlamakla yükümlü kişiler anlamında
kullanılmıştır. Polis kelimesinin yerine emniyet deyiminin kullanıldığı da olur.
Polis görevi itibariyle; asayişi, amme, şahıs tasarruf emniyetini ve mesken
masuniyetini koruyan, halkın ırz can ve malını muhafaza ve ammenin istirahatını
temin eden, yardım isteyenlere, yardıma muhtaç olan çocuk, alil ve acizlere
muavenet eden, kanun ve nizamnamelerin kendisine verdiği vazifeleri yapan
silahlı icra ve inzibat kuvvetidir.
Genel olarak polis, bir ülkenin sükûn, güvenlik ve düzenini sağlamak ve
korumakla görevlidir. Bunu yerine getirirken önceden belirlenmiş müeyyidelere
uymakla yükümlü ve hükümet tarafından alınan ve yerine getirilmesi istenen
kararların icrasını sağlamakla görevlidir.